آرون پلاس

خستگی چیست؟

خستگی نوعی بی‌حالی طولانی و پیوسته است که معمولا عملکردتان را درزمینه‌های مختلف محدود می‌کند. در این وضعیت، بی‌حالی غیرقابل‌توضیح، مداوم و عودکننده‌ای دارید مشابه زمانی که به آنفولانزا مبتلا می‌شوید یا بی خوابی دارید. اگر خستگی مزمن یا بیماری عدم‌تحمل سیستمیک (SEID) دارید، ممکن است وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوید، احساس کنید اصلا نخوابیده‌اید و درنتیجه در محل کار یا خانه بازدهی کافی نداشته باشید؛ حتی ممکن است برای مدیریت امور روزانه بی‌حال باشید.

بیشتر مواقع این خستگی و بی حالی روزانه دلیلی دارد؛ ‌مثلا: حساسیت رینیت (التهاب مخاط بینی)، کم خونی، افسردگی، فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی ـ عضلانی مزمن)، بیماری های کلیوی، بیماری های کبدی، بیماری های ریوی (COPD) یا سایر بیماری ها. در ادامه با دلایل خستگی و بی حالی روزانه بیشتر آشنا می‌شوید.

دلایل خستگی و بی حالی روزانه

۱. خواب ناکافی

کمبود خواب موجب خستگی می‌شود و ممکن است بر سلامتی شما اثر منفی بگذارد. هفت تا هشت ساعت در شب بخوابید. هرشب سر ساعتی مشخص به رختخواب بروید و هر صبح در زمانی معین از خواب بیدار شوید تا طبق برنامه پیش بروید. مطمئن شوید که تشکتان راحت است، اتاق به‌اندازه کافی تاریک و خنک است و تلفن و تلویزیون خاموش است. اگر بعد از انجام‌دادن تغییرات در محیط خوابتان هنوز نمی‌توانید بخوابید، برایبررسی اختلالات خواب خود به پزشک مراجعه کنید.

۲. مصرف بیش‌از‌حد کافئین؛ از دلایل خستگی و بی حالی روزانه

بیشتر افراد برای بیدارماندن کافئین مصرف می‌کنند. در حالت اعتدال، کافئین هشیاری و انرژی شما را بیشتر می‌کند. با‌این‌حال، کافئینِ زیاد موجب لرزش، افزایش ضربان قلب یا تپش قلب، فشار خون بالا، اضطراب و بی‌خوابی می‌شود. علاوه‌براین بعد از اینکه اثر کافئین از بین رفت، فرد مصرف‌کننده به هم می‌ریزد و احساس خستگی می‌کند.

اگر مقدار زیادی چای، قهوه و نوشیدنی کافئین‌دار می‌نوشید یا داروهای کافئین‌دار مصرف می‌کنید، لازم است به‌تدریج خودتان را از این نوشیدنی‌ها، مکمل‌ها و داروها خلاص کنید. اگر کافئین را یکباره کنار بگذارید، ممکن است علائم ترک را تجربه کنید؛ پس ترک‌کردن را به‌آرامی انجام دهید و ابتدا روزانه میزان زیادی آب و مقدار کمتری نوشیدنی‌های کافئین‌دار بنوشید.

۳. عفونت مجاری ادراری

علامت شایع عفونت مجاری ادراری (UTIs) درد یا سوزش ادرار یا احساس یا نیاز فوری یا تکرر ادرار است؛ اما UTI ممکن است موجب خستگی و ضعف هم بشود. اگر به UTI مشکوک هستید، به پزشک مراجعه کنید. درمان معمول UTI آنتی بیوتیک است که باید بیماری را طی یک یا دو هفته درمان کند و خستگی و سایر علائم را کاهش دهد.

۴. کم‌آبی؛ از دلایل خستگی و بی حالی روزانه

همه می‌دانیم که آب تشنگی را از بین می‌برد؛ اما آیا می‌دانستید که فقدان آن موجب خستگی می‌شود؟ زمانی که احساس تشنگی می‌کنید، دچار کم آبی هستید. درست است که هر مایعی می‌تواند آب بدن شما را تأمین کند؛ اما آب بهترین گزینه است. آب فاقد شکر، کالری و کافئین است. اغلب توصیه می‌کنند که روزانه هشت لیوان آب بنوشید؛ اما اگر ورزش می‌کنید یا در محیطی گرم زندگی یا کار می‌کنید، مقدار بیشتری آب بنوشید. اگر آب کافی بنوشید، ادرار شما شفاف یا به رنگ زرد روشن خواهد بود. اگر ادرار تیره‌تر باشد، به این معنا است که به مایعات بیشتری نیاز دارید.

۵. حساسیت و تب یونجه (Hay fever)

علائم: خستگی، سردرد، خارش، گرفتگی بینی و آبریزش بینی.

حساسیت رینیت یکی از علل شایع خستگی مزمن است؛ اما این بیماری اغلب به‌راحتی درمان‌شدنی است و فرد می‌تواند آن را مدیریت کند. برای تشخیص بیماری، پزشک باید علائم شما را بررسی کند. همچنین پزشک با بررسی تاریخچه دقیق یا آزمایش تشخیص می‌دهد که علت حساسیت یا آلرژی شما کدام‌یک از اینها است: گرده‌ها، حشرات (مایت‌های گردوغبار (نوعی بندپای میکروسکوپی) یا سوسک)، شوره حیوانات، قارچ گیاهان و کپک، تغییرات آب‌وهوایی یا عوامل دیگر.

یکی از روش‌های کاهش علائم حساسیت رینیت ازجمله خستگی این است که از عامل حساسیت‌زا (آلرژن) دوری کنید. علاوه‌براین، داروهای زیر ممکن است به بهبود علائم کمک کنند:

• استروئید های بینی؛
• آنتی هستامین های خوراکی؛
• آنتی‌هیستامین‌های بینی؛
• اصلاح‌کننده‌های لکوترین؛
• ثتبیت‌کننده‌های ماست سل‌ها.

شات‌های آلرژی (Allergy shots)، نوعی ایمونوتراپی، هم ممکن است در موارد شدید کمک کنند. این روش درمانی شامل شات‌های محلول‌های قوی‌تر از آلرژن‌های مشکل‌زا است که باید به‌صورت هفتگی تزریق شوند. اثرگذاری شات‌های آلرژی زمان‌بر است و معمولا برای مدت سه تا پنج سال تجویز می‌شوند.

۶. کم‌خونی؛ از مهمترین دلایل خستگی و بی حالی روزانه

علائم: خستگی، سرگیجه، احساس سرما و کج‌خلقی.

کم‌خونی یکی از بیماری‌های بسیار شایع است. کم‌خونی شایع‌ترین عامل خستگی در زنانی است که در سنین باروری قرار دارند؛ به‌خصوص زنانی به این بیماری دچار می‌شوند که دوره‌های قاعدگی سنگین، تومورهای فیبروم رحم یا پولیپ‌های رحمی دارند.

کم‌خونی وضعیتی است که سلول‌های قرمز خونی فرد کافی نیستند. این کمبود ممکن است به‌دلیل خون‌ریزی یا کاهش تولید سلول‌های قرمز خونی باشد. همچنین ممکن است نتیجه هموروئید یا مشکلات معده ـ روده‌ای (GI) مانند زخم‌ها یا سرطان باشد. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (ibuprofen) یا آسپرین، می‌توانند سبب مشکلات GI و خون‌ریزی شوند. سایر موارد کم‌خونی شامل کمبود آهن، فولیک اسید یا ویتامین ب12 (B12) است. بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا بیماری‌های کلیوی هم می‌توانند موجب کم‌خونی شوند.

۷. افسردگی و اضطراب

علائم: احساس دل‌تنگی، ناامیدی، بی‌ارزشی، درماندگی، خستگی، بی‌خوابی و درد.

گاهی اوقات افسردگی یا اضطراب ریشه خستگی مزمن است. زنان دوبرابر بیشتر از مردان دچار افسردگی‌اند و این موضوع اغلب بر کل خانواده اثر می‌گذارد. این حالت معمولا بین سنین پانزده تا سی‌سالگی شروع می‌شود.

زنان ممکن است پس از به‌دنیاآوردن فرزند به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شوند. بعضی افراد هم در زمستان به اختلال عاطفی فصلی همراه با احساس خستگی و دل‌تنگی دچار می‌شوند. افسردگی شدید ممکن است قسمتی از اختلال دوقطبی هم باشد.

در افسردگی ممکن است بیشترِ روز در حالت افسردگی باشید و علاقه چندانی به فعالیت‌های روزانه نداشته باشید. علاوه بر احساس خستگی ممکن است بیشتر یا کمتر از حد غذا بخورید، بیشتر یا کمتر بخوابید، احساس ناامیدی یا بی‌ارزشی کنید یا علائم وخیم دیگری داشته باشید.

علائم اضطراب هم شامل موارد زیر است:

• بی‌قراری؛
• خوابیدن دشوار؛
• نگرانی بیش از حد؛
• احساس گوش‌به‌زنگ‌بودن در بیشتر مواقع؛
• احساس عذاب قریب‌الوقوع؛
• عصبانیت.

اگر افسرده‌اید یا مدام علائم اضطراب دارید، با پزشک صحبت کنید و معاینه فیزیکی شوید. اگر دلیلی جسمی برای افسردگی یا اضطراب وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک دارو تجویز کند یا برای ارزیابی روان‌شناختی به روان‌پزشک یا روان‌شناس ارجاعتان دهد. هرچند دلایل خاص افسردگی یا اضطراب مشخص نیست، این دو درمان‌شدنی‌‌اند. دارودرمانی و روان درمانی یا ترکیبی از اینها می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.